Voorzijde van de kerk met toren uit 1922. Foto: augustus 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Rooms-Katholieke kerk, in 1878 gebouwd in neo-classicistische stijl naar voorbeeld van die van Berneau (B); vergroot 1922. Mechanisch torenuurwerk, Jos van de Kerkhof, 1922, voorzien van elektrische opwinding. (Datum: 14-03-1967)

Ruimtelijke context

De kerk ligt op een driesprong van de wegen Mheer-Reymerstok en Banholt-St.Geertruid in het centrum van het dorp op een driehoekig stuk grond, dat vroeger 'schapendries' op 'pley' werd genoemd. Aan de absiszijde ligt een Lourdesgrot.

Type

Neoclassicistische driebeukige kerk van vier traveeën met driezijdig gesloten koor en een brede zadeldaktoren.

 

Bouwgeschiedenis

Banholt behoorde vanouds tot de parochie Mheer. Toen de kerk van Mheer herbouwd moest worden in 1872, wensten de inwoners van Banholt dat deze herbouw halverwege de weg Mheer-Banholt zou plaatsvinden. Toen dat niet geschiedde, besloten zij een eigen kerkgebouw te bouwen, bedoeld als een van Mheer onafhankelijke rectoraatskerk. In 1874 werd met de bouw begonnen. Men bakte zelf de lemen brikken, gewonnen op de Banneterheide. Er kwam ook geen architect aan te pas. De bouwkundige Jonkergouw uit Meerssen en aannemer Prevoo uit Margraten bouwden een kerk naar voorbeeld van de kerk van Berneau in België in een vereenvoudigde classicistische stijl. De eerste steen werd gelegd in 1874 door de grootste weldoener van de kerk: Hendrik Bastings. Na hem offerden veel andere dorpsgenoten. Op 28 december 1876 werd de kerk door de toenmalige deken van Gulpen ingezegend. Maar de afscheiding van Mheer ging niet zonder slag of stoot. Bisschop, graaf en pastoor weigerden de kerk van Banholt te bedienen en er ontstond het 'Banholter Schisma', dat officieel duurde tot 1881. Van 1877 tot 1881 werden er geen missen gelezen en moest men zich behelpen met lekenbediening en de hulp van een oud-katholiek priester. In 1881 werd de ruzie bijgelegd en werd Banholt een zelfstandig rectoraat onder de parochie Mheer. In 1922 werd een onopvallend klokkentorentje vervangen door de huidige bakstenen toren naar plannen van Nic. Ramakers. In 1937 werd Banholt een parochie. De achtste rector August Rohs werd de eerste pastoor van Banholt.

Bron: De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst. De Provincie Limburg /Zuid-Limburg Derde aflevering: Margraten, Mheer en Noorbeek, A.G. Schulte - Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist en Waanders Uitgevers, Zwolle, 1991. ISBN 90-6630-248-8 geb.

Exterieur

Absis met sacristie uit 1965. Foto: augustus 2005

Neoclassicistische, bakstenen kerk met breed zadeldak, dat met pannen is gedekt. De toren is ongeleed. De kleine bijsacristie, links van het koor dateert uit 1905, de sacristie rechts is in 1965 toegevoegd. De biechtstoeluitbouw in het tweede travee aan de rechterzijbeuk dateert uit 1938. 

Interieur

Zicht op het priesterkoor. Foto: augustus 2005

Zicht priesterkoor. Foto: maart 2011

Zicht op de zangtribune. Foto: maart 2011

Het kerkinterieur wordt geleed door gepleisterde zuilen en gedekt door gestukadoorde tongewelven. De gebrandschilderde ramen over het leven van St. Gerlachus zijn van de gebr. Den Rooijen (1911-'12). Het hoofdaltaar met een tombe van wit marmer met tabernakel en expositiekroon in koper is vervaardigd door P.J.H. Beurskens (1926). Sjef Hutschemakers maakte voor deze kerk muurschilderingen en een kruisweg. Bij de schildering gebruikte hij lila-kleuren, de lievelingskleuren van zijn moeder. Ook beelden, kerkbanken en andere bruine tinten schilderde hij over in deze lila-kleuren. In 2011 is het interieur opnieuw geschilderd en heeft Sjef Hutschemakers de kleuren met zorg een beetje aangepast.

Zie voor Gerlachusverering in deze kerk: zie hier

Orgel

In 1938 plaatste Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) in deze kerk een tweemanuaals orgel

 

                               Hoofdwerk                           Positief                                 Pedaal

                               Prestant 8’                           Dulciaan 8’                           Subbas 16’

                               Nachthoorn 8’                      Zing.prestant 4’

                               Dwarsfluit 4’                         Roerfluit 4’

                                                                            Ruispijp II

Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)

De kerk is zeer uitgebreid beschreven in: De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst. De Provincie Limburg /Zuid-Limburg Derde aflevering: Margraten, Mheer en Noorbeek, A.G. Schulte - Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist en Waanders Uitgevers, Zwolle, 1991. ISBN 90-6630-248-8 geb.