Foto: juli 2005

Foto: augustus 2023

Foto: januari 2018, Leo Van Loo

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Op de Schaesberg de in 1690 gestichte kluis, rechthoekig kapelletje met smaller driezijdig gesloten koor; naast de kapel een woning. Alles van mergel. De kapel heeft trapgevel en en dakruitertje. Ten oosten van Kluis een kruisweg, 1843, bestaande uit postamenten met mergelsteen nissen met litho's achter glas, gegroepeerd om een pleintje in het midden waarvan symbolisch graf. Bij de brug van Schaloen naar de Kluis een Calvariegroep, "De drie Beeldjes" genaamd; Maria en Joannes in aediculae met resp. 17 en 39. (Datum: 14-03-1967). N.B. In 1999 zijn de litho's achter glas vervangen door muurschilderingen.

Ruimtelijke Context

De Kluis ligt aan de rand van een bosgebied met mooie wandelgelegenheden naar Valkenburg en Schin op Geul. Ze wordt omgeven door een haag en is toegankijk via een boogpoortje. Ernaast ligt een bijzondere kruisweg.

Foto: Wim Koops

Foto: maart 2017

Type

Kleine mergelstenen St. Antoniuskapel met trapgevel, lager driezijdig gesloten koor en een aangebouwde woning.

Bouwgeschiedenis

De voormalige kluis werd in 1688 gesticht door Gerard Ernest Hoen van Cartiels, heer van Schaloen. De kapel verrees in 1690. De laatste kluizenaar vertrok in 1930. De kruisweg, die bij de voormalige kluis ligt, werd in 1843 gesticht door pastoor Loomans. De kruisweg bestaat uit 13 staties van het model 'ovenkapel' met nissen vroeger voorzien van litho's achter glas. Ze zijn gegroepeerd om het symbolische graf van Christus met daarin een houten kist en bovenop een kruis met de 'Arma Christi', de gereedschappen, waarmee Christus aan het kruis geconfronteerd werd. Veertien staties verbeelden het lijden van Christus en eindigen bij een wel erg realistisch Heilig Graf. In 1999 schilderden leden van de Valkenburgse kunstkring 'Henri Jonas' nieuwe voorstellingen in de oude nissen.

Bron o.a.: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist

De kapel werd in 1976 opnieuw geopend na een ingrijpende restauratie.

De naam wordt op verschillende wijzen gespeld als Scaesberg, Schaasberg, Schaelsberg, Schaalsberg en nog wel anders.

Foto: juni 2023

Voor meer informatie zie: http://www.dekluisvalkenburg.nl:80/

Voor meer informatie over religieus erfgoed in Valkenburg zie Wandelingen langs heilige huizen in de gemeente Valkenburg Zie verder ook: kapellen en Kruisen nr 52 oktober 2011 pag 14-15

Exterieur

Foto: augustus 2008

De kluis is wit geschilderd, wordt door verschillende soorten dakbedekking gedekt en is voorzien van een dakruiter. De achterzijde heeft een trapgevel.

Interieur

Zicht op het priesterkoor. Foto: augustus 2008

Zicht op de zangtribune. Foto: augustus 2008

De kluis heeft verschillende vertrekken. Een daarvan is de kapel, verdeeld in een voorstuk met priesterkoor en een achterstuk met een houten oksaal. De kapel is deels beschilderd en voor de rest wit geschilderd.