Foto: augustus 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Kathedraal Sint Christoffel. Gotische kruisbasiliek met westtoren, een dwarspand met driezijdige sluitingen en een driebeukig hallenkoor, XV-XVI; tegen de zuidoostelijke sluitingszijde van het dwarspand een uitgebouwde kapel. Inventaris: o.a. renaissance-sacramentsaltaar, 1593; koorbanken, XVI; preekstoel XVIII A; biechtstoelen, XVIII, schilderijen (o.a. een kruisafneming, XVI, in de trant van Jan van Scorel); beelden (o.a. Annatrits, XV, Christoffel); epitaaf van bisschop Angelus d'Ongies door J.P. Baurscheit uit 1705. Kerkhofmuur en twee stel hekpijlers met bekroningen. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Petit & Gebr. Edelbrock, 1894, diam. 192 cm, en vier moderne klokken. (Datum: 20-04-1971).

 

Type

De kerk is een gotische vijfbeukige kruisbasiliek, dreizijdig gesloten dwarsbeuk, driebeukig hallenkoor en een toren van vier geledingen met gedeeltelijk opengewerkte spits.

Bouwgeschiedenis

Tussen 1410 en 1450 verrees ter vervanging van een buiten de muren gelegen romaanse kerk ene driebeukige gotische kruiskerk (typische Nederrijnse gotiek) met een ingebouwde toren en kapellen in de hoeken tussen het langerekte  koor en en het driezijdig gesloten dwarsschip. In 1458 werd begonnen met de bouw van het driezijdig gesloten Sacramentskoor aan de noordzijde. In 1489 volgde het recht gesloten O.L. Vrouwekoor aan de zuidzijde. Door het wegbreken van de oude buitenmuren ontstond een hallenkoor. Aan het zuidtransept werd rond 1480 de Sint-Jacobskapel toegevoegd. Tevens kwam rond die tijd een kapel op de kop van het noordtransept tot stand. De rijke laat-gotische ingangspartij aan het zuidtransept is het enige natuurstenen onderdeel in de kerk. Reeds in 1470 was tegen de zuidwestzijde van het schip een kaple ontstaan. De rest van de zuidbeuk werd rond 1500 verdubbeld. Ook aan de noordzijde was rond 1460 een kapel ontstaan. In 1554 vernielde een brand een deel van de kerk. Deze schade werd in 1560 hersteld. Maar enkele jaren reeds raakte het gebouw in verval, o.a. door de beeldenstorm van 1566 en de plundering door de Spaanse troepen in 1572. In 1591 stortte het gewelf van het Sacramentskoor in. In 1604 kreeg de toren een vierde geleding, waarop in 1663 een barokke spits werd geplaatst. Twee jaar eerder was de kerk tot kathedraal verheven van het bisdom Roermond. In 1892 verwoestte een blikseminslag de kerkdaken en de torenspits. Bij het herstel van deze schade in 1893-'95 door C. Weber werd de 15e-eeuwse kapel aan de noordzijde omgebouwd tot een volledige zijbeuk. Het bovenste deel van de nieuwe neo-gotische spits ging door een storm in 1921 verloren. In zijn val vernielde hij het stergewelf van de kruising. In 1945 werd de toren grotendeels opgeblazen en liepen schip en het noordkoor eveneens grote schade op. Het herstel vond plaats in 1948-'53 door architectenbureau Boosten, de afbouw van de toren in 1956-'57 door Peutz. De nieuwe toren kreeg een barokke spits naar het model uit 1663, met hoekspitsen en op de punt een verguld Sint-Christoffelbeeld. In de toren hangt een door de firma Petit en en de gebr. Edelbrock gegoten Mariaklok uit 1892. In 1992 had de kerk te lijden van een aardbeving. Van 2005 tot en met 2007 werd een omvangrijke restauratie uitgevoerd onder leidng van P.A.M. Mertens. Hamers, Voorvelt en Nijssen waren verantwoordelijk voor het toen aangebouwde bezoekerscentrum.

Zie verder ook http://www.bisdom-roermond.nl/kathedraal/ en www.lichtendekerk.nl

Foto: augustus 2005

 

Ingang aan marktzijde. De rijke laat-gotische ingangspartij aan het zuidtransept is het enige natuurstenen onderdeel in de kerk. Foto: augustus 2005

 Toren. Foto: augustus 2005

Toegang tot bezoekerscentrum van Jos Hamers, 2007. Foto: juni 2009

Interieur

 

Zicht op het priesterkoor. Foto: april 2009

 Foto: april

Het interieur wordt gedekt door stenen gewelven, die bij het herstel in 1948-'-53 van hun neo-gotische schilderingen zijn ontdaan. Het hallenkoor heeeft scheibogen, die rusten op pijlers van Namense steen. De hoogte daarvan komt overeen met de vroeger aanwezige lage zijkoren. De koorbanken in de kathedraal zijn van H.W. Brouns.

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist.

Orgel

Foto: april 2009

De oudste vermelding van een orgel in deze kerk dateert uit 1620; het werd geplaatst door Johan Schaede (Soest, D) en werd in 1750 vervangen door een driemanuaals orgel van le Picard (Luik, B); dit laatste orgel ging in 1892 verloren; veel waardering voor dit instrument kende men overigens niet, want van ’t Kruijs vermeldt in zijn dispositie-verzameling (1885), dat de orgels in de beide hoofdkerken van Roermond “zoo weinig beduidend zijn, dat mij verzocht is ze niet te vermelden”, terwijl in het tijd-schrift “Het Orgel” in 1887 werd opgemerkt dat men wel doende was de oude altaren te vernieuwen, “maar aan het orgel – dat zeer slecht is en dringend herstelling behoeft –“niet denkt; van der Aa tekende daarentegen in zijn “Aardrijkskundig woordenboek” in 1847 op dat de kerk “van een uitmuntend orgel voorzien” was; het in 1896 door gebr.Franssen (Roermond) geplaatste orgel ging in 1944 verloren; in 1956 plaatste Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) het huidige driemanuaals orgel (dat identiek is aan het in 1952 in de Sint Martinuskerk te Venlo geplaatste nieuwe orgel).

 

Hoofdwerk                           Kroonwerk                           Zwelwerk                        Pedaal

Prestant 16’                          Bourdon 8’                           Roerfluit 16’                   Contrabas 16’

Prestant 8’                            Quintadeen 8’                      Salicionaal 8’                 Subbas 16’

Openfluit 8’                           Principaal 4’                         Zweving 8’                     Zachtbas 16’                       

Nachthoornged. 8’                Blokfluit 4’                            Holpijp 8’                        Quintbas 10 2/3

Octaaf 4’                               Spitsquint 2 2/3’                  Prestant 4’                      Octaafbas 8’

Koppelfluit 4’                         Doublette 2’                         Baarpijp 4’                      Gedektbas 8’

Prestant Quint 2 2/3’            Nachthoorn 1’                      Roerquint 2 2/3’               Koraalbas 4’

Superoctaaf 2’                      Tertiaan II                           Zwegel 2’                          Fluitbas 4’

Mixtuur IV-VI                         Scherp III-IV                        Terts 1 3/5’                      Ruispijp III-IV

Scherp III-IV                         Kromhoorn 8’                       Mixtuur IV-VI                     Bazuin 16’

Cornet D V                            Regaal 4’                             Cimbel III-IV                      Trompet 8’

Bombarde 16’                                                                   Dulciaan 16’                       Claroen 4’

Trompet 8’                                                                        Trompet harm. 8’

Schalmij 4’

Dit orgel is nadien gereconstrueerd. Bron: Jo Canten, Sittard.

Daarnaast kreeg de kerk in 2000 de beschikking over het in 1965 door Pels voor het klooster van de zusters van de Goddelijke Voorzienigheid te Venlo gebouwde tweemanuaals orgel.

                               Hoofdwerk                           Positief                                  Pedaal

                               Roerfluit 8’                           Holquintadeen 8’                Subbas 16’

                               Prestant 4’                           Roerfluit 4’                         Gemshoorn 8’

                               Mixtuur II-IV                        Gemshoorn 2’                     Octaaf 2’

                               Dulciaan 8’                           Quint 1 1/3’

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)

Plattegrond met nummers die verwijzen naar bijzondere voorwerpen

(Voor afbeeldingen zie beneden)

Bron: Kerkfolder met tekst van Gijsbrecht Diederen.