Foto: maart 2004

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

R.K.Kerk. Toren van Kunradersteen, XII (gezien het feit dat de kerk in 1049 is ingezegend is het waarschijnlijk dat de toren uit de 11e eeuw stamt) ; bakstenen schip 1842; dwarspand en koor 1916. Drie altaarretabels, XVIII. Doopvont, XVII. Grafzerk, XV en op het kerkhof negen grafkruisen van Naamse steen, 1626-1732. Orgel met Hoofdwerk, Positief en vrij Pedaal, in 1859 gemaakt door de Gebr. Franssen. (Datum: 17-01-1967).

Ruimtelijke context

De kerk is gelegen in het centrum van Voerendaal. Ze wordt deels door een muur met hekwerk van de openbare weg gescheiden en is omgeven door een kerkhof.

Locatie

Type

De Laurentiuskerk is een georiënteerde, eenbeukige kruiskerk met rondgesloten koor en met een ongelede toren met ingesnoerde spits aan de westkant, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 11e eeuw.

Bouwgeschiedenis

De kerk van Voerendaal is de enige kerk in Nederland, die door een paus is ingezegend. In juli en augustus 1049 was de toenmalige paus Leo IX in Aken. In zijn gevolg bevond zich Bisschop Udo van Toul, die hier uitgestrekte bezittingen had. Vandaar dat de paus hem het genoegen deed de kerk van Voerendaal rond de feestdag van de H. Laurentius in te zegenen. De Laurentiuskerk was toen de moederkerk van de voormalige Andreaskapel (voorloper Pancratiuskerk) te Heerlen en de Sint-Martinuskapel in Welten.Van de oude driebeukige, gotische Laurentiuskerk (1471?) is niet veel bekend. In 1840 werd de toenmalige kerk, gebouwd in de bekende Kunrader steen, afgebroken met uitzondering van de toren. Daarvoor in de plaats kwam een zogenaamde waterstaatskerk van J.H.J Dumoulin, die in 1841 werd ingezegend. In 1916-1917 werd deze kerk aan de oostkant door de bekende architect Stuyt en de architect Bartels uitgebreid met gebruik van opnieuw Kunrader steen. In 1949 werd de toegang tot de doopkapel in de toren gemaakt en een trap, die naar het oksaal leidt. In 1984 vond er grondige restauratie plaats, waarbij o.a. het middenschip van een geheel nieuwe dakconstructie werd voorzien. (Bron: Parochiegids H. Laurentius Voerendaal, ook voor andere onderdelen van de informatie). Zie voor meer informatie ook http://www.rijckheyt.nl/cultureel-erfgoed/kerk-st-laurentius-voerendaal

In 2022-2023 heeft er weer een restauratie plaatsgevonden waarbij het interieur ingrijpend is veranderd.

Exterieur

De kerk is deels in Kunradersteen, deels in rode baksteen opgetrokken en heeft een leien dak met kleine dakkapellen. De toren dateert oorspronkelijk uit de 11e eeuw. Het middengedeelte van rode baksteen is voorzien van ramen met ronde bogen en dateert uit 1840. Dit deel behoort tot het type waterstaatskerk. De uitbreiding van 1916-1917 aan de de oostkant in Kunradersteen heeft neo-Romaanse kenmerken. De uitbreiding bestond uit een eenbeukige kruisbeuk met halfronde absis, een koor en een halfronde absis aan de oostkant. 

   

Het middendeel uit 1841. Foto: maart 2004

  

Uitbreiding van de kerk van 1917. Foto: maart 2004

Interieur

In 2023 is het interieur ingrijpend gewijzigd. De banken zijn vervangen door stoelen, op de achterste twee rijen na. Het priesterkoor is veranderd. De achterglasschilderingen die Ociavia Molea maakte voor de kerk van Kunrade zijn verwerkt in een nieuw altaar in Voerendaal en een grote kroon boven dat altaar, er kwam vloerverwarming en in het achterste gedeelte van de kerk is een ontmoetingsruimte gemaakt.

Interieur sinds 2023. Zicht op het priesterkoor. Foto: oktober 2023

Oude zicht op het priesterkoor. Foto juni 2015.

Oude zicht. Foto: september 2015

Nieuwe zicht op de zangtribune. Foto: oktober 2023

Ontmoetingsruimte achter in de kerk. Foto: oktober 2023

Oude zicht op het oksaal. Foto: september 2015

Absis met tabernakel en glas-in-loodramen, oude situatie. Foto november 2004

Voor meer informatie over de kunst in de kerk zie: http://www.parochie-kunrade.nl/index.php/kunst-laurentius

Orgel

Foto: januari 2006

In 2023 is het orgel geheel gerestaureerd. Foto: oktober 2023

In 1845 plaatsten Gebr.Franssen (Horst) in deze kerk een quasi tweemanuaals orgel “volgens eene nieuwe vinding vervaardigd”. In 1859 werd dit orgel door Pereboom & Leijser (Maastricht) ingrijpend gewijzigd met behoud van de kas en het pijpwerk van het vorige orgel; tussentijdse wijzigingen (rond 1930) werden weer ongedaan gemaakt bij de restauratie in 1976 door Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen).

Grand’orgue		Positif		Pédale
Bourdon	16’	Bourdon	8’	Soubasse	16’
Montre	8’	Flûte trav.D	8'	Flûte ouverte	8'
Viola di Gamba	8'	Salicional	8'	Bombarde	16'
Belingua D	8'	Prestant	4'
Prestant	4'	Flûte	4'
Doublette	2'	Euphone	8'
Fourniture	III
Cornet D	V
Trompette B/D	8'
Clairon	4'

(literatuur : Het historische orgel in Nederland, deel VI, blz.250)

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)

Het orgel is een zogenaamd balustrade-orgel, ingebouwd in de balustrade van het oksaal. Een aantal pijpen draagt het jaartal 1859 en de naam Pereboom en Leyser uit Maastricht. Enkele registers dateren uit de 18e eeuw. In 1974 is het orgel grondig gerestaureerd. In 2003 werd het nogmaals gerestaureerd door Verschueren uit Heythuysen.

Bron: Orgel festival Limburg 2005, Stichting SOL

Voor foto's van het orgel zie ook bij Bijzondere voorwerpen.