Foto: juni 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

ST.MARTINUS, 1857-1858, P.J.H. Cuypers. Driebeukige neogotische kruisbasiliek in aan de rijpe Franse gotiek ontleende vormen. Vroeg werk van Cuypers. Toren met haakse steunberen en een nis met driedelige tracering in elk der gevels van de klokkeverdieping, die bekroond wordt dooreen ingesnoerde naaldspits. De kerk heeft een tweedelige wandopbouw, slanke pijlers met kolonnetten en kruisribgewelven. Tot de inventaris behoren: een geel koperen doopvont (1482) met deksel uit 1717; een notehouten corpus van een gotisch kruisbeeld, eerste kwart 14e eeuw; een kaarsenkroon uit de 18e eeuw. In de zuidelijke wand van het zuidertransept: een grafsteen uit 1509. In 1878 door de fa.Pereboom en Leyser driemanuaals mechanisch orgel in neo-gotische kas. Tegen de toren een gedenksteen voor de graaf Van Tilly, 1732. Rond de kerk acht grafzerken, 16e-18e eeuw en zeven grafkruisen, 17e-18e eeuw. Klokkenstoel met klok van N. Legros, 1761, diam. 95 cm. (Datum: 26-07-1976)

Ruimtelijke context

De Martinuskerk ligt in de woonwijk Wijck, omgeven door huizen. Om de kerk is een hekwerk, een weinig groen en er liggen nog enkele graven. Aan de oostkant grenst de kerk praktisch aan de maas. Al men via de Servaasbrug naar Wijck wandelt ziet men de kerk aan de linkerkant uittorenen boven de huizen.

Type

De Martinuskerk is grote, drieschepige, kruisvormige, neogotische kerk, geheel opgebouwd uit baksteen. Aan de westkant staat een hoge toren van vier geledigen met ingesnoerde spits. De driezijdig gesloten absis van de kerk ligt aan de westzijde, niet aan de gebruikelijke oostzijde. De kerk is dus 180 graden gedraaid.

Bouwgeschiedenis

De geschiedenis van de St. Martinuskerk gaat terug tot de negende eeuw. Dan wordt al melding gemaakt van een kerk met die naam. In 1473 wordt het zelfstandige parochie. Omstreeks 1475 moet de voorganger van de huidige kerk tot stand zijn gekomen. Van die voorganger zijn veel tekeningen bewaard gebleven en ook enkele foto's. In 1855 werd besloten tot sloop van de oude kerk. Voor de nieuwe kerk werd een prijsvraag uitgeschreven, die uiteindelijk gewonnen werd door Pierre Cuijpers. In 1857 werd met de bouw begonnen. Een jaar later was ze gereed.

Literatuur: Servé Minis, Mariëtte Paris- Vankan, Stefan Vrancken: Sint Martinuskerk Wijck 1858-2008, Bijdragen over de architectuur, de beglazing en het archief van de Sint Martinuskerk te Wijck Maastricht. ISBN 978-90-9023720-6

Aardig is de volgende bijdrage van een bezoeker van de site:

In this church I was a choirboy in the late fifties, and still have the documentation as proof. The choir sang in front of the elderly organ, and a favorite trick was to turn off the organ's compressor by "accidentally" hitting the power switch, resulting in a strange sounding organ and a firm pop around the ears, as the choirmaster would hurriedly turn the organ compressor back on.   In the late fifties, the interior of the church was in extremely poor condition. Mold on the ceilings, hideous internal decorations, light fixtures black and tarnished. The interior was stripped and painted white, (Previously, it was some awful shade of BROWN, which appeared to absorb ALL light). Excess decoration was cut away and left discarded outside. the light fixtures were repaired and internal furniture was stripped and repaired. (I still remember the strong ammonia smell). During painting and repair a painting fixture dented some of the organ pipes. My Grandparents had a bakery immediately adjacent to the church at Rechtstraat #4 which was extremely busy from church attendance. This house was bombed during WWII and destroyed (my Grandparents at that time having a large bakery in the Frankenstraat). (Even though the Frankenstraat Bakery is long closed, the large bakery building and the smokestack are STILL visible in Google images). The debris from the explosion badly scarred the tower of the church. It appears this was repaired sometime later as in your images the repairs are visibly evident from different brick colors. We lived in the Rechtstraat as My American Father worked at various assignments. He was the Superintendant at the Margraten Cemetery in the Fifties and worked for the US ARMY at various assignments in France and Germany. I attended school at the Catholic Boys' school in De Lage Barrakken.  He is now quite elderly and in poor health.   Sincerely, John Falkenstine Tucson Arizona

Noordzijde. Foto: juni 2005

Exterieur

De kerk is geheel opgetrokken in rode baksteen. De daken zijn gedekt met leisteen. De zijmuren worden gesteund door bakstenen steunberen. Het dak en de spits van de toren hebben kleine dakkapellen. In het timpaan boven de neogotische ingang staat een afbeelding van St. Maarten, die zijn mantel deelt met de bedelaar. Deze dateert uit 1946 en is vervaardigt door W. Visser. Rondom de kerk staan nog verschillende grafmonumenten uit de 16e tot 18e eeuw.

   

Noordzijde. Foto: juni 2005

Absis aan de westzijde. Foto: juni 2005

 

Interieur

Zicht op he priesterkoor. Foto: juli 2007

 Zicht op de zangtribune. Foto: juli 2007

Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven. Tot de inventaris behoren een notenhouten kruisbeeld uit circa 1300, een geelkoperen doopvont van Johannes van Venlo uit 1482 met een koperen deksel uit 1717 en kaarsenkroon uit de 18e eeuw. Delen van het inventaris, zoals hoofdaltaar, biechtstoelen, communiebank en koorbanken dateren uit 1866-'67 en stammen uit het atelier van Cuypers-Stoltzenberg. H. Redig vervaardigde in 1902-'03 de kruiswegstaties. In de zijbeuken van de kerk zijn glas-in-loodramen van Hans Truyen te bewonderen. Overige ramen van gebr. Den Rooijen.

Atelier J.W. Ramakers & Zonen maakte voor deze kerk:

1880 Biechtstoel
1902 Kerkbanken

Orgel

De oudste aanwijzingen waaruit de aanwezigheid van een orgel blijkt, dateren uit 1711; in 1784 kocht de kerk het orgel van het toen opgeheven Antonietenklooster te Maastricht; dit deed dienst tot 1878 in welk jaar Pereboom & Leijser (Maastricht) het huidige driemanuaals orgel plaatsten, “een rijp werk in romantische stijl”, als enige in de stad voorzien van een zgn. “Combinaison Grand’orgue” (*).

 

Grand’orgue                         Positif                                    Récit (D)                               Pédale

Montre 16’                           Bourdon 16’                         Flûte harm.8’                        Montre 16’

* Bourdon 16’                      Montre 8’                             Bourdon 8’                            Flûte 8’

Montre 8’                             Salicional 8’                          Salicional 8’                          Quintaton 8’

Bourdon 8’                           Mélophone 8’                       Flageolet 2’                          Bombarde 16’

Viola da Gamba 8’                Bourdon 8’                           Hautbois 8’

Prestant 4’                           Prestant 4’                           Voix humaine 8’

Flûte harm. 4’                       Flûte 4’

* Octave 2’                          Trompette 8’

* Fourniture III

* Cornet D V

* Trompette 8’

* Clairon 4’

Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)