Kloosterzijde Grote Gracht. Foto: juli 2006

Kapelzijde Capucijnenstraat. Foto: juli 2006

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Inleiding

Neo-gotische KLOOSTERKAPEL van de Zusters Ursulinen, gesitueerd in de gesloten wand van de Capucijnenstraat. Gebouwd in 1890 naar ontwerp van architect Johannes Kayser, in opdracht van de familie Claerenboets te Maastricht.

Omschrijving

Koorzijde kapel. Foto: juli 2006

Driebeukige kapel met vijfhoekig koor op het noorden, rechthoekige plattegrond. Sacristie in dwarsrichting op de noordwestelijke zijde van het koor. De noklijn van het samengestelde koordak en het zadeldak van het schip variëren in hoogte. De langsgevels, met zijbeuken onder lessenaarsdaken, worden geleed door steunberen en luchtbogen in zes traveeën. De vensters van de lichtbeuk zijn voorzien van drie lancetramen en in de zijbeuk bevindt zich een rondboogvenster met vulling van twee spitsbogen plus een roset. Geprofileerde gootlijst met tandlijst en kantwerkfries. De beide korte gevels eindigen in trapgevels. Aan de noordoostelijke zijde is de ingangspartij aan een trap met sierhek gesitueerd. Hierboven twee kruisvensters binnen een rondboogomlijsting waarvan de boogvulling met blokdecoratie in gele en rode baksteen is uitgevoerd. De segmentboogvormige dubbele entreedeuren zijn voorzien van een sierlijk smeedijzeren deurbeslag. 

Baksteen in donkerbruin, rood en geel, geglazuurd en ongeglazuurd, gemetseld in kruisverband. Alle gevelelementen in hoeklijsten of venster- en deuromlijstingen zijn met kettingverbanden van geglazuurde baksteen gedecoreerd. Alle dakdelen zijn gedekt met leien. Zeszijdige middentoren in hout met zink bekleed, koperen spits door een weerhaan bekroond.

'Kloostergang' rond de kapel. Foto: Sander van Daal, april 2010

Zicht op het priesterkoor. Foto: Sander van Daal, april 2010

Zicht op de zangtribune. Foto: Sander van Daal, april 2010

Het INTERIEUR van de kapel is in hoge mate gaaf gebleven, enkel de in schoon metselwerk uitgevoerde binnenwanden zijn wit gesausd cq. gepleisterd. De zijbeuken en het schip worden van elkaar gescheiden door een galerij van paneeldeuren. Hierachter bevinden zich muurkasten, die bij een eventueel plaatsgebrek in de kapel verwijderd konden worden zonder vergaande bouwkundige ingrepen. Door deze kasten ontstaat er het effect van een kloostergang rond de kapel. In deze zijbeukgang bevinden zich kruisgewelven met ribben, een met marmermoza'ek ingelegde terrazzovloer. Het schip is voorzien van kruis- en spitsbooggewelven, een geheel marmeren mozaïekvloer in rood, wit en zwart. De hoge absis, met koorgang, heeft acht zwartmameren zuilen met corynthische kapitelen in bladgoud.

Verder zijn in het interieur onder meer van belang: de koorbanken op houten vlonders, met afbeeldingen van de heiligen van de orde in houtsnijwerk, ca. 1936; een communiebankpaneel, altaar en retabel van Leo Brom, ca. 1930, in geel, rood, zwart en groen Cipollinmarmer; glas-in-lood vensters, waaronder koorvensters van de H. Ursula en de H. Angela, ca. 1900, de kruisweg, de piëta, een oxaal met rijk bewerkte consoles en balustrade. Orgel, gemaakt door Pereboom en Leyser in ca. 1870, in 1958 door Verschueren gewijzigd. Ook orgelkas, pijpwerk en laden zijn van waarde uit het oogpunt van monumentenzorg.

Waardering

De kloosterkapel van de Zusters Ursulinen is van cultuurhistorisch belang als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. De architectuurhistorische waarden van dit bouwwerk worden bepaald door de neo-gotische bouwstijl, de betrokkenheid van architect Johannes Kayser, de zeer hoogwaardige esthetische kwaliteiten van zijn ontwerp, het bijzondere materiaalgebruik en de ornamentiek.

Verder is de kloosterkapel een essentiëel onderdeel van het beschermd stadsgezicht Maastricht en van bijzondere betekenis voor het aanzien van de binnenstad. Het gebouw beschikt over een zeer hoge mate van architectonische gaafheid van zowel ex- als interieur, is van betekenis in relatie tot de structurele en visuele gaafheid van de stedelijke omgeving en kan bogen op een redelijke architectuurhistorische zeldzaamheid.

Datum: 06-02-1997.

De kapel is anno 2010 nog redelijk goed intact. Het altaar, het sacramentsaltaar, de koorbanken, de gebrandschilderde ramen en enkele beelden zijn nog aanwezig en er zijnn ook enkele delen van de oude polychromie van de kapel blootgelegd. De ramen stellen van links naar rechts voor episodes uit het leven van de stichter van de ursulinen Angela de Merici, de verschijning van het H. Hart aan Margaretha Maria Alacoque en de bedevaart van de 11000 maagden en de dood van de H. Ursula, overvallen door de Hunnen bij Keulen. (Sander van Daal, april 2010).

Orgel

Door toedoen van mej.Eveline Claereboets, dochter van een Maastrichtse industrieel, plaatsten Pere-boom & Leijser (Maastricht) in 1876 een nieuw tweemanuaals orgel; het tot dan toe gebruikte orgel werd verkocht aan de kerk van Scheulder (gem.Margraten); het nieuwe orgel werd in 1958 door Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen) ingrijpend gewijzigd (met behoud van de oorspronkelijke kas)

                               Hoofdwerk                           Zwelwerk                              Pedaal

                               Montre 8’                             Bourdon 8’                           Soubasse 16’

                               Bourdon 8’                           Salicional 8’                          Fluitbas 8’

                               Octaaf 4’                              Voix celeste D 8’                  Schalmei 4’

                               Fluit 4’                                  Roerfluit 4’

                               Kwint 2 2/3’                          Prestant 2’           

                               Mixtuur II-III                        Sesquialter II

                               Basson-hautbois 8’              Cimbel II-III

                                                                            Dulciaan 8’

(literatuur: Het historische orgel in Nederland, deel X, blz.284)

Bron : G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).