Marcellinus en Petrus

 Foto: november 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

R.K.Kerk, een neo-gotisch gebouw uit 1862 met gotische toren, XVIa. Eikenhouten klokkenstoel uit de 16de eeuw, met gelui bestaande uit een klok van een onbekende gieter, 1826, diam. 75 cm en twee moderne klokken

Ruimtelijke context

De kerk ligt in het hartje van Oud-Geleen. Rond de kerk is een een groenvoorziening.

Type

Klassiek-gotische driebeukige kruisbasiliek van vier traveeën met een smaller driezijdig gesloten koor. De half ingebouwde toren heeft drei geledingen en een ingesnoerde spits.

Bouwgeschiedenis

Oudste kerk in Geleen. Op basis van archeologische vondsten te Oud-Geleen kan men vermoeden dat de oorspronkelijke kerk reeds in de 9e eeuw gebouwd werd. De huidige kerk dateert uit 1862, de toren nog uit het jaar 1504. De vroegst vermelde pastoor dateert van 1 april 1201. Dan wordt de naam van een pastoor Henricus vermeld. Ofschoon er al eerder priesters waren die de parochiekerk bedienden is deze Henricus de eerste, die in geschreven bronnen vermeld wordt.

Van 1 mei 1634 tot eind december 1638 was de kerk als 'dorpskerk' in gebruik als simultaankerk van de RK parochie en de Hervormde Gemeente. De kerk werd toen gezamenlijk bediend door pastoor Nicolaas Leurs en de predikant ds. Lambertus Latomus. Begin 1639 kregen de Spaanse troepen in Geleen de overhand en moesten predikant en gemeenteleden uitwijken, de meesten naar het Gulikse Sittard en sommigen naar het Staatse Beek.

Al in 1840 bestond bij de bewoners van Op-Geleen de behoefte aan een nieuwe kerk ter vervanging van de oude, die in slechte toestand verkeerde en ook te klein was. Bij de bewoners van de gehuchten Lutterade en Krawinkel bestond echter ook de behoefte aan eigen kerkgebouw. Het gemeentebestuur toont zich noch in de ene noch in de andere kwestie slagvaardig. In 1849 verklaren de bouwmeesters Lemmens uit Beek en Bongaerts uit Valkenburg de kerk van Op-Geleen bouwvallig. De gemeenteraad besluit een grote kerk centraal in de gemeente te bouwen, maar stuit op verzet van bisschop Paredis en de bewoners van Op-Geleen. Na vele jaren van touwtrekken en chicanes komt er uiteindelijk een beslissing: in Op-Geleen en in Lutterade-Krawinkel een nieuwe kerk, een voorstel dat overigens al door burgemeester Lemmens in 1853 werd gedaan. De kerkfabriek van Op-Geleen laat Karel Weber een plan en een bestek maken en wordt in de gemeenteraad van 20-12-1856 met 4 tegen 3 stemmen goedgekeurd. De kerk in Op-Geleen wordt in 1862 afgebroken, op de toren na. In 1957 werd de kerk vergroot met een dwarsschip en doopkapel en dit geheel onder leiding van architect Palmen uit Sittard. Kerk en erbij liggende kapel zijn in 1988-'89 onder leiding van P. Satijn gerestaureerd.

Bron: Aspecten van het religieus leven - Open Monumentendag 2005; Gemeente Sittard-Geleen-Born

Exterieur

 toren. Foto: november 2005

De toren is grotendeels uit mergel opgetrokken, de rest in baksteen. Het schip heeft een zadeldak, de zijbeuken hebben lezenaarsdaken. Alle daken zijn met leien gedekt. Naast de kerk staat een neogotische kapel met calvariegroep uit 1874.

Interieur

Zicht op het priesterkoor. Foto: Sander van Daal, juni 2010

Zicht op de zangtribune. Foto: Sander van Daal, juni 2010

Glas-in-loodramen in het koor van Huub Kurvers. Foto: Harry Vrancken, Sweikhuisen

Het kerkinterieur wordt gedekt door gestukadoorde houten kruisribgewelven. Er is een hardstenen doopvont uit 1622, geschonken door Arnold IV Huyn, gestorven in 1624.

Atelier J.W. Ramakers & Zonen maakte voor deze kerk:

1853 hoofdaltaar, tijdens verbouwing in 1868 vervangen door een nieuwe
1857 Mariabeeld
1862 vensters van mergel. 30 stuks
1864 twee kerkbanken op de koor,
1864 portaal
1865 2 zijaltaren
1867 kuip van de preekstoel
1868 hoofdaltaar tijdens verbouwing van 1960 vervangen door een nieuwe
1876 Altaartje en beeld van H. Franciscus Xaverius
1881 orgelkast
1884 processie hemel
1885 Diverse heilig beelden (H. Blasius, H. Marcellinus enz.)
1886 communiebank
1886 Beelden H. Hart van Jezus/H. Hart van Maria
1887 Biechtstoelen
1890 Preekstoel
Triomfkruis
Passiekruis

Orgel

In  het kerkelijk archief is rond 1615 reeds sprake van een orgeltje, terwijl ook de inventarislijst uit 1636 melding maakt van een eiken orgelkast; rond 1720 werd een nieuw orgel geplaatst dat echter geruime tijd buiten gebruik bleef wegens het ontbreken van de benodigde financien voor de betaling van de orgelist en voor het onderhoud; in de aanwezige kas bouwden Pereboom & Leijser (Maastricht) in 1882 een nieuw orgel, dat in 1962 vervangen werd door het huidige tweemanuaals orgel van Verschueren Orgelbouw (Heythuyzen)

Hoofdwerk                           Positief                                  Pedaal

Prestant 8’                           Holpijp 8’                              Subbas 16’

Bourdon 8’                            Roerfluit 4’                           Octaafbas 8’

Octaaf 4’                               Prestant 2’                           Gedekt 8’

Mixtuur III-IV                        Dulciaan 8’                            Koraalbas 4’

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)