Clemens

Foto: juni 2006

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Inleiding

Neo-romaanse KATHOLIEKE KERK van de H.Clemens te Hulsberg, 1908-1930, een ontwerp van de architecten Jan Stuyt en Jos. Cuypers. In 1908 werd de uit 1820 daterende oude kerk door Jan Stuyt uitgebreid met het huidige priesterkoor en twee sacristie-ruimten. In 1930 werd het schip van de kerk vanaf de transeptboog vernieuwd naar een ontwerp van Jos. Cuypers. Aannemer G.J. Ruiters te Kerkrade voerde dit werk uit. Het kerkgebouw is dominant gesitueerd op een kerkheuvel en wordt grotendeels omgeven is door een kerkhofmuur met hekwerk uit 1933.

Omschrijving

 Foto: oktober 2005

De R.K. Kerk van de H. Clemens is een kruiskerk met zijbeuken onder zaagdaken. Het geheel wordt gedekt door zadel- en schilddaken met leien. Ingesnoerde torenspits met koperbedekking en een reeks kleine vensters, spits bekroond door kruis en windhaan. Dakruiter op kruising van middenschip en kruisarmen. Uitbouw aan de absis met klokvormig torentje. Dakkapellen. Bakgoten op consoles.  Het schip wordt voorafgegaan door een toren met voorportaal. Dit voorportaal heeft een fronton en wordt geflankeerd door twee zijkapellen. Driekante absis, uitbouwen onder schilddaken aan de kruisarmen.  De kerk heeft een gewapend betonnen fundering. Het schip heeft een ijzeren spantconstructie. Optrek in veldovensteen met hardstenen en ongeglazuurde keramische dorpels, natuurstenen aanzet- en sluitstenen in de vensterlijsten, mergel kroonlijsten in de zijbeuken. Geprofileerde deurlijsten in de kruisarmen en de zijkapellen. Rondboogvormige- en segmentboogvormige stalen kozijnen met glas in lood. Rechthoekige houten deuren. In de toren rondboogvormige galmgaten.  Kerk en kerkhof worden omgeven door een bakstenen muur met smeedijzeren hekwerk, in 1933 gerealiseerd naar ontwerp van architect Jos. Cuypers.  Deze muur is opgetrokken uit ruw bezande klinkers met een afdekking van gezande profielsteen. Drie stel hekpijlers met hardstenen dekstukken.

Zicht op het priesterkoor.  Foto: juni 2006

Zicht op de zangtribune.  Foto: juni 2006

In het INTERIEUR zijn onder meer van belang: hoofdaltaar in marmer en koper uit 1930; een preekstoel met eikehouten kuip met hoogreliëfs van de vier kerkvaders op de zijden, ca.1930; doopvont in hardsteen uit 1622: op vierkant basement met balusterachtige schacht, ronde kuip met wapenschild met anker en de inscriptie ANNO 1622, halfbolvormig koperen deksel van recentere datum met twee handvaten, als bekroning een bol met kruisje; twee houten biechtstoelen, XIX b; diverse beelden in hout en zandsteen; gebrandschilderde ramen van glazenier Hans Truyen uit 1967; orgel van Pereboom & Leyser te Maastricht, 1871, deels 18e eeuwse kast.

Waardering

De R.K. Clemenskerk van Hulsberg is van cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van een geestelijke ontwikkeling. De kerk bezit architectuurhistorische waarde vanwege haar belang voor de geschiedenis van de architectuur, vanwege de betrokkenheid van de architecten Jan Stuyt en Jos. Cuypers en wegens de esthetische kwaliteiten van hun ontwerpen. De kerk ontleent ensemblewaarde aan de dominante situering op een kerkheuvel in het dorp Hulsberg en is daarmee van bijzondere betekenis voor het aanzien van dit dorp. De parochiekerk is tenslotte van algemeen belang wegens de architectonische gaafheid van ex- en interieur en de bovenregionale architectuurhistorische zeldzaamheid. (Datum: 29-05-1997).

Zie ook: http://www.rijckheyt.nl/sjablonen/rijckheyt/pagina.asp?subsite=100&pagina=416

Atelier J.W. Ramakers & Zonen maakte voor deze kerk:

- 1931 Preekstoel laat neoromaans? Dan zijn de beeldjes waarschijnlijk bewaard gebleven: Christus Koning en de kerkvaders
- Beeld St. Barbara (gesigneerd)
- Beeld Gerardus Majella (toeschrijving op grond van gelijkenis met beeld in Wolder).

Type

Driebeukige basilicale kruiskerk met driezijdig gesloten koor, vieringtorentje en een ongelede toren met achtkantige ingesnoerde spits.

Orgel

Rond 1823 plaatste Binvignat (Maastricht) in deze kerk een orgel, dat nadien meermalen hersteld moest worden en in 1871 vervangen werd door een nieuw tweemanuaals orgel van Pereboom & Leijser (Maastricht); bij de bouw van dit – thans vrijwel buiten gebruik zijnd – orgel werd gebruik gemaakt van de kas en enig pijpwerk van het vorige orgel.

                               Grand’orgue                         Positif                                    Pédale

                               Bourdon 16’                         Fluit 8’                                   Soubasse 16’

                               Montre 8’                             Bourdon 8’                            Flûte 8’

                               Viola da Gamba 8’               Mélophone 8’                         Posaune 16’

                               Bourdon 8’                          Voix celeste 8’

                               Prestant 4’                          Flûte traverse 4’

                               Fluit 4’                                 Basson B 8’

                               Doublette 2’                        Hautbois D 8’

                               Fourniture IV

                               Cornet D V

                               Trompette B/D 8’

                               Clairon 4’

(literatuur : Het historische orgel in Nederland, deel V, blz.131)

Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht)