Vooroorlogse kerk: (Foto: De verwoeste kerken van Limburg / A. van Rijswijck, pr.)

Foto: mei 2006. Links van de basiliek de Priorij Thabor, rechts de Mariakapel.

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

Kerk van de H.H. Wiro, Plechelmus en Otgerus, eertijds kapittelkerk. Romaanse basiliek met lager dwarspand, een weer lager veelhoekig gesloten koor en vierkante torens tussen koor en nevenkoren, XI-XIId, ingrijpend gerestaureerd 1880-1883, hersteld na ernstige verwoestingen vooral aan de koorzijde in Wereldoorlog II. Klokkenstoel met klok van J. van Helmond?, 14de eeuw?, diam. 52,5 cm. (Datum: 11-07-1968)

Type

Romaanse kruisbasiliek met een driezijdig gesloten koor, geflankeerd door twee koortorens en twee rond gesloten zijkoren.

Bouwgeschiedenis

De oudste stukken van de kerk van St. Odiliënberg schijnen nog uit de 8e eeuw te dateren en wellichtwerd de eerste kerk door de heiligen Wiro, Plechelmus en Otgerus opgericht op de plaats van een Romeins gebouw waarvan men vermoedt dat het het tempel is geweest. Het huidige driebeukige schip kan in oorsprong uit de 11e eeuw dateren. Het transept stamt uit de 12e eeuw en koor en torens werden rond 1200 gebouwd. Het was oorspronkelijk de kerk van een kanunnikenstift, dat in 1361 naar Roermond werd overgebracht. Omstreeks 1680 werd de kerk hersteld en als parochiekerk in gebruik genomen in plaats van de naastgelegen kerk. Voor 1686 was de kerk aan St. Petrus gewijd. In de jaren 1888-'83 is de kerk ingrijpend gerestaureerd door Joh. Kayser. Daarbij werd het interieur gepolychromeerd en werd de inventaris vernieuwd. In 1945 werden de torens opgeblazen en een groot deel van transept en koor verwoest. In 1946-51 werd de schade hersteld onder de kerk gerecontrueerd onder leiding van A. Boosten. Daarbij verdwenen de polychromie en het inventaris uit de 19e eeuw weer. In 1957 werd de kerk tot basiliek verheven. De kerk liep bij de aardbeving van 1992 schade op die in 1993-94 werd hersteld.

Basiliek

In 1957 werd de kerk door paus Pius XII tot basiliek verheven vanwege haar betekenis voor de kerstening van het Maas-Rijngebied.  Voor meer informatie hierover zie: Hugo Kolstee: Alle kathedralen en basilieken van Nederland, Berne Media Gids, 2019.

Exterieur

 

Frontzijde. Foto: mei 2006

De kerk is opgetrokken met veldstenen, keien, tufsteen en zandsteen.

Interieur

Foto: april 2022. Zicht op het priesterkoor vanaf het oksaal.

Foto: april 2022. Zicht op de zangtribune.

Het koor is voorzien van een nieuw gewelf. Schip en transept hebben een vlak houten zoldering. De scheibogen van het schip worden gedragen door rechthoekige pijlers met geprofileerde imposten. Koor en en viering hebben een verhoogde vloer met in het midden van de opgang naar de kruising een wellicht uit de 11e eeuw stammende confessio. De ramen uit 1950 zijn van Joep Nicolas. Zijn echtgenote Susanne Nijs vervaardigde de kruisweg. Beiden liggen nabij de kerk begraven.

Bron: Monumenten in Nederland: Limburg, Waanders Uitgevers, Zwolle en Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist

Voor recente foto's van deze kerk zie: http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Basiliek_van_Wiro,_Plechelmus_en_Otgerus,_Sint_Odilienberg

Orgel

Foto: april 2022

In de toenmalige kerk werd in 1785 een orgel geplaatst, afkomstig uit de Predikherenkerk te Roermond; dit werd in 1875 vervangen door een nieuw orgel van Vermeulen (Weert); het is nadien gewijzigd en ging in 1944 verloren; in de nieuwe kerk werd aanvankelijk een orgel geplaatst van Pereboom (Maas-tricht); het huidige orgel in 1983 gebouwd door Gebr.Vermeulen (Weert) met gebruikmaking van de kas van het rond 1860 door Gebr.Franssen (Horst) voor de r.k.kerk te Gerwen (N.Br.) gebouwde orgel; deze kas was vervaardigd door een zekere Goossens uit ’s-Hertogenbosch. (Literatuur: Het historische orgel in Nederland, deel IX, blz.202). Bron: G.M.I.Quaedvlieg – Orgeldocumentatie Limburg (Stadsbibliotheek Maastricht).

Grand Orgue                           C-g'"

• Grand Bourdon             16'
• Montre                          8'
• Bourdon                        8'
• Prestant                       4'
• Doublette                     2'
• Fourniture
• Cornet                          V
• Trompette   B/S            8'

Positif                                     C-g'"

• Bourdon                       8'
• Gambe                         8'
• Flûte                            4'
• Nasard                         3'
• Quarte de Nasard       2'
• Tierce                          1 3/5'
• Cromorne                    8'

Pédale                                   C-f'"

• Soubasse                    16'
• Flûte                            8'
• Prestant                      4'
• Bombarde                    16'
• Trompette                    8'

Bron: Uitgave Orgel festival 2005, Stichting SOL.