Foto: juli 2005

Redengevende omschrijving Rijksdienst voor de Monumentenzorg

R.K. KERK; schip van kalksteen, ten dele XII; vergroot in 1905 door P.J.H. Cuypers. Klokkenstoel met gelui bestaande uit een klok van Petit & Fritsen, 1903, diam. 50 cm en een moderne klok. (datum: 24-01-1967)

Ruimtelijke context

De Dionysiuskerk ligt op een t-splitsing aan de noordzijde van het dorp Nijswiller en wordt omgeven door een kerkhof. De noordzijde van de kerk is enigszins uitgegraven in de de helling, waardoor de weg aan de noordzijde hoger ligt dan de vloer van de kerk, terwijl de zuidzijde juist iets hoger ligt dan het straatniveau.

Type

De Dionysiuskerk bestaat uit een oud, eenbeukig schip en een oostelijke partij van Cuypers, die bestaat uit een driebeukig gedeelte met absidaal gesloten zijkapellen en een eenbeukig rondgesloten koor. Aan de westzijde staat een dakruiter.

Bouwgeschiedenis

De kerk bestond reeds in 1178. In de 16e eeuw behoorde ze tot de parochie van Eys. In 1802 ging ze over naar de parochie van Mechelen en in 1835 werd ze toegevoegd aan de parochie van Wahlwiller. De oude kerk werd in de jaren 1895-'96 aanzienlijk uitgebreid door de bouw van de oostelijke partij en in 1905 ingrijpend vernieuwd naar plannen van Pierre Cuypers. Bij de vernieuwingen van Cuypers verdwenen de rondboogvensters van het toenmalige koor met hun omlijstingen van Naamse steen uit de 17e eeuw. Ook verdwenen de 18e eeuwse segmentboogvensters met omlijstingen van Naamse steen uit de 18e eeuw aan de lange zijden van het schip en aan de ingang in de zuidelijke schipgevel. Ook twee bakstenen segmentboogvensters aan de westkant verdwenen. De schipmuren werden verhoogd, waaardoor het nieuwe dak een flauwere helling kreeg. De galmgaten van de dakruiter werden vergroot. Toch is van het oorspronkelijke schip uit de 12e eeuw nog vrij veel behouden, vooral het deel onder de huidige vensters.

Exterieur

Zuid- en westzijde van de kerk. Foto: juli 2005

Als men nauwkeurig kijkt zijn in het exterieur de oude gedeelten uit de 12e eeuw nog duidelijk te herkennen in het schip, ongeveer tot aan de huidige ramen. Boven de ramen kan men de verhoging van het schip uit de tijd van Cuypers (begin 20e eeuw) herkennen. De hele oostpartij van Cuypers dateert uit het einde van de 19e eeuw. De ingang van de kerk is niet aan de westzijde maar aan de zuidzijde, waar een kleine hal met zadeldak toegang geeft tot het schip. De kerk is geheel opgetrokken uit kalksteen. Schip en viering hebben een met leien gedekt zadeldak, de oostpartijen hebben een met leien gedekt lezenaarsdak, dat hoog tegen het koor sluit. Ook de dakruiter is met leien gedekt. Aan de zuidzijde ligt de kerk op een verhoging. aan de noordzijde is de kerk uitgegraven in de helling en ligt ze juist lager dan het straatniveau aan die kant. Het kerkhof bevat enkele oude grafkruisen.

Noordzijde met een de benedenzijde nog duidelijk herkenbare sporen van de het 12e-eeuwse oude schip. Foto: juli 2005

Interieur

Zicht op het priesterkoor. Foto: oktober 2007

Zicht op de zangtribune. Foto: oktober 2007

Het interieur is licht gepleisterd. Het gewelf van het schip is een houten tongewelf en ook de constructie van het koorgewelf is in hout. De balustrade van het oksaal is versierd met reliëfs. Tot de inventaris behoren een neoromaans hoofdaltaar en neoromaanse zijaltaren van zandsteen. De zijaltaren dragen een beeld van een zittende Maria en een staande St.-Dionysius.

Bron:De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst in de Provincie Limburg.

Zie verder ook: http://www.rijckheyt.nl/sjablonen/rijckheyt/pagina.asp?subsite=100&pagina=388